برگزاری کرسی بررسی وضعیت دختران در فضای مجازی

کرسی بررسی وضعیت دختران در فضای مجازی، توسط دکتر محبوبه موسیوند معاون و عضو هیات علمی پژوهشکده زنان و با نقد دکتر اکبرطالب پور، دکتر صبورا امینی فر و مدیریت دکتر منصوره زارعان مورخ 7 بهمن 1402 برگزار شد.
هدف از انجام این کرسی بررسی دیدگاه و بینش دختران نسبت به ابعاد گوناگون حضورشان در فضای مجازی بود که با روشی کیفی انجام شد و دلیل انجام این پژوهش به روش کیفی و ابزار مصاحبه این است که ابزارهایی همچون پرسشنامه به ویژه پرسشنامه‌های استاندارد ابزاری غیرمنعطف برای ارزیابی ابعاد گوناگون مسئله و کشف و شناخت زوایای مغفول آن تلقی شده‌اند. بر اساس مصاحبه‌های انجام شده نتیجه‌ی پژوهش در قالب 5 مقوله عمده تحت عنوان: مدت زمان حضور در فضای مجازی، اهمیت محتوای مجازی در دنبال شدن آن توسط کاربر، ابعاد و زوایای فضای مجازی، سواد رسانه و دیدگاه کلی نسبت به گسترش فضای مجازی در جامعه و 9 مقوله فرعی تحت عنوان: تمایل به مدیریت استفاده، موضوعات مجازی کمتر دنبال شده، موضوعات مجازی مورد علاقه، مزایای فضای مجازی، معایب ارتباطی فضای مجازی، تاثیرات منفی و فردی فضای مجازی، عدم ابراز خشونت در فضای مجازی، دیدگاه چند بعدی نسبت به فضای مجازی و ضرورت ارتقا سواد رسانه آحاد جامعه ارائه شده است.
طبق یافته‌های حاصل شده فضای مجازی برای مشارکت کنندگان تحقیق مزایایی به همراه داشته است که با استناد به نظریه استفاده و خشنودی، این مزایا سبب برطرف شدن طیفی از نیازهای کاربران و در نتیجه خشنودی آنها و همچنین تداوم استفاده از این رسانه شده است (در ضمن ارائه مقولات فرعی موضوعات مجازی مورد علاقه و مزایای فضای مجازی، به آن پرداخته شد)؛ در همین راستا، در پژوهش علیخواه و همکاران (1396)، تحت عنوان "نقش شبکه‌های اجتماعی موبایلی در زندگی زنان (مطالعه موردی: شهر رشت)" شبکه‌های اجتماعی مجازی سبب افزایش آگاهی زنان از مسائل اجتماعی، آموزشی، فرهنگی و علمی گوناگون شده بود و در این پژوهش هم، مصاحبه شوندگان، به بعضی از خدماتی که فضای مجازی به منظور ارتقا آگاهی آنها در سطوح مختلف ارائه می‌کند، اذعان داشته‌ اند و از این جهت، یافته‌های این دو پژوهش در یک راستا قرار دارد.
طبعا فضای مجازی فارغ از مزایایی که دارد، آسیب‌هایی را نیز در پی داشته است که طبق نظریه کاشت، ضمن توجه به متغیرهایی همچون تحصیلات، ویژگی‌های فردی و ...، رسانه‌ها و به طور خاص فضای مجازی بر بعد شناختی مصاحبه شوندگان به ویژه از لحاظ روحی - روانی تاثیر داشته است که در خلال ارائه مقولات فرعی تاثیرات منفی و فردی فضای مجازی و دیدگاه چند بعدی نسبت به فضای مجازی، به آن پرداخته شده است و به طور کلی می‌توان گفت که هر چه میزان استفاده از فضای مجازی (ضمن توجه به برنامه‌های مورد استفاده) بیشتر باشد و کاربران محتویات آنها را حقیقی تلقی کنند، آنگاه تاثیرپذیری‌شان از این ابزار بیشتر خواهد شد و امکان بروز آسیب‌هایی همچون کاهش رضایت از زندگی (به طور خاص از لحاظ وضعیت اقتصادی و خانوادگی)؛ کاهش رضایت از وضعیت ظاهری و در نتیجه افزایش گرایش به جراحی‌های زیبایی غیر ضروری به دلیل عدم اعتماد به نفس؛ تقلید بدون مطالعه و تفکر از سبک زندگی برخی افراد شناخته شده؛ پیروی ناآگاهانه از افکار، عقاید، سبک پوشش و ... برخی افراد شناخته شده؛ افزایش کمال گرایی در سطوح مختلف زندگی و افزایش حس ناکافی بودن در تمام یا بخشی از ابعاد ظاهری، فردی و اجتماعی خود؛ تک بعدی شدن و تمرکز بر جنبه‌های ظاهری خود و عدم توجه به سایر ابعاد شخصیتی خود و ... وجود خواهد داشت. علاوه بر موارد مطرح شده، یک نکته‌ی کلیدی نیز در خلال مصاحبه‌ها دریافت شد و آن هم تمایل مشارکت کنندگان به ایجاد کسب و کارهای مجازی و معرفی آن به تعداد افراد بیشتر بود که با توجه به قابلیت فضای مجازی در تسهیل این امر، انتظار می‌رود که دغدغه‌ها و چالش‌های افراد در این حوزه مورد بررسی قرار گیرد و در صورت نیاز از آنها حمایت‌های مالی و معنوی به عمل آید. در مجموع از آنجائیکه در روش تحقیق کیفی (با ابزار مصاحبه) محقق قصد تعمیم یافته‌های خود را ندارد و داده‌ها تنها از طریق مصاحبه با طیف محدودی حاصل می‌شود، ما نیز قصد تعمیم یافته‌های خود را نداریم اما به طور کلی پیشنهاد می‌شود که نهادهای مربوطه علاوه بر ارتقا سطح سواد رسانه جامعه به طرق گوناگون و روش‌های نوین، در جهت پیشگیری از آسیب‌های روانشناختی و اجتماعی فضای مجازی در جامعه گام بردارند.